9. เรื่องสังกิจจสามเณร [89]

ข้อความเบื้องต้น

พระศาสดาเมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภสังกิจจสามเณร
ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "โย จ วสฺสสตํ ชีเว" เป็นต้น.

กุลบุตร 30 คนออกบวช

ได้ยินว่า กุลบุตรประมาณ 30 คนในกรุงสาวัตถี ฟังธรรมกถา
แล้ว บวชถวายชีวิตในศาสนาของพระศาสดา. ภิกษุเหล่านั้นอุปสมบท¹
ได้ 5 พรรษา เข้าไปเฝ้าพระศาสดา สดับธุระ 2 ประการ คือ
" คันธธุระ วิปัสสนาธุระ" ไม่ทำอุตสาหะในคันถธุระ เพราะเป็นผู้
บวชในเวลาเป็นคนแก่ มีความประสงค์จะบำเพ็ญวิปัสสนาธุระ ทูลให้
พระศาสดาตรัสบอกก้มมัฏฐานจนถึงพระอรหัตแล้ว จึงทูลอำลาพระ-
ศาสดาว่า "ข้าพระองค์จักไปสู่แดงป่าแห่งหนึ่ง พระเจ้าข้า."
พระศาสดาตรัสถามว่า "พวกเธอจักไปยังที่ไหน ? เมื่อภิกษุ
เหล่านั้นกราบทูลว่า "สถานชื่อโน้น," ได้ทรงทราบว่า "ภัยจักเกิดขึ้น
ในที่นั้นแก่ภิกษุเหล่านั้น เพราะอาศัยคนกินเดนคนหนึ่ง ก็แต่ว่าเมื่อ
สังกิจจสามเณรไปแล้ว ภัยนั้นจักระงับ, เมื่อเป็นเช่นนั้นกิจบรรพชิตของ
ภิกษุเหล่านั้นจักถึงความบริบูรณ์."
1. อุปสมฺปทาย ปญฺจวสฺสา หุตฺวา เป็นผู้มีพรรษา 5 โดยการอุสมบท.

ประวัติของสังกิจจสามเณร

สามเณรของพระสารีบุตรเถระชื่อสังกิจจสามเณร มีอายุ 7 ปี
โดยกำเนิด. ได้ยินว่า มารดาของสังกิจจสามเณรนั้น เป็นธิดาของ
ตระกูลมั่งคั่งในกรุงสาวัตถี. เมื่อสามเณรนั้นยังอยู่ในท้อง มารดานั้น
ได้ทำกาละในขณะนั้นนั่นเอง ด้วยความเจ็บไข้อย่างหนึ่ง. เมื่อมารดา
นั้นถูกเผาอยู่ เนื้อส่วนที่เหลือไหม้ไป เว้นแต่เนื้อท้อง. ลำดับนั้น
พวกสัปเหร่อยกเนื้อท้องของนางลงจากเชิงตะกอน แทงด้วยหลาวเหล็ก
ในที่ 2-3 แห่ง. ปลายหลาวเหล็กกระทบทางตาของทารก. พวก
สัปเหร่อแทงเนื้อท้องอย่างนั้นแล้ว จึงโยนไปบนกองถ่าน ปกปิดด้วย
ถ่านนั่นแลแล้วหลีกไป. เนื้อท้องไหม้แล้ว. ส่วนทารกได้เป็นเช่นกับรูป
ทองคำบนกองถ่าน เหมือนนอนอยู่ในกลีบแห่งดอกบัว. แท้จริง สัตว์ผู้
มีในภพเป็นที่สุด แม้ถูกภูเขาสิเนรุทับอยู่ ชื่อว่ายังไม่บรรลุพระอรหัต
แล้วสิ้นชีวิตไม่มี. ในวันรุ่งขึ้น พวกสัปเหร่อมาด้วยคิดว่า "จักดับเชิง
ตะกอน" เห็นทารกนอนอยู่อย่างนั้น เกิดอัศจรรย์และแปลกใจ คิดว่า
" ชื่ออย่างไรกัน ? เมื่อสรีระทั้งสิ้นถูกเผาอยู่บนฟืนเท่านี้ ทารกไม่ไหม้
แล้ว, จักมีเหตุอะไรกันหนอ ?" จึงอุ้มเด็กนั้นนำไปภายในบ้านแล้ว
ถามพวกหมอทายนิมิต. พวกหมอทายนิมิตพูดว่า "ถ้าทารกนี้ จักอยู่
ครองเรือน. พวกญาติคลอด 7 เครือสกุล จักไม่ยากจน; ถ้าจักบวช,
จักเป็นผู้อันสมณะ 500 รูปแวดล้อมเที่ยวไป." พวกญาติขนานนามว่า
สังกิจจะ เพราะหางตาของเขาแตกด้วยขอเหล็ก.
สมัยอื่น เด็กนั้นปรากฏว่า "สังกิจจะ." ครั้งนั้น พวกญาติ